Appelsinflue
Oppdatert
Appelsinflue kjem jamleg til Noreg som larver i appelsinar og anna importert frukt. Ho kan likevel ikkje etablera seg hos oss på grunn av for kalde vintrar og er derfor ikkje noko alvorleg skadedyr. I varmare strøk er derimot appelsinflue frykta og blir rekna som ein av dei største skadegjørerne på fruktavlinger.
Utsjånad
Den vaksne appelsinflua (Ceratitis capitata) er mellom 3,5 og 5 mm lang. Forkroppen er kremhvit til gul med karakteristiske svarte flekker. Bakkroppen er gul med to lyse band på tvers, og beina er gule til gulbrune. Vengene har mørke striper og gule felt. Egga er 1 mm langa, kvita, tynna og noko krumma. Larva er kvite, blir inntil 9 mm lange og har sylindrisk kroppsfasong som smalnar fram i ein spiss lengst føre. Puppane er brunrøde, ca. 4 mm lange og sylindriske.
Utbreiing
Appelsinflue kjem opphavleg frå Afrika. Arten har i utgangspunktet avgrensa evne til å spreia seg, men den globale frukthandelen har medført spreiing til store delar av verda. Appelsinflue er eit alvorleg skadedyr på fruktavlinger i Afrika, Midtausten, Europa, Australia og dessutan Mellom- og Sør-Amerika. Arten finst òg i USA, men der held ein med stor bekjempelsesinnsats arten nede. I Europa finst han nord til Sør-Tyskland. Til Noreg kjem appelsinfluer jamleg som larver i importert frukt. Han klarer likevel ikkje å etablera seg utandørs i det kjølige klimaet vårt.
Biologi
Appelsinflue tilhøyrer familien båndfluer (Tephritidae). Hoa legg egg under skalet på modnande frukt. Appelsinar blir føretrekte, men også andre sitrusfrukter, aprikosar, plommer, pærer, eple med meir blir angripne. Larva et seg innover mot midten av frukta slik at denne ofte losnar og fell ned frå treet. Fleire larver kan leva i same frukt. Når larva er utvokst, forlèt dei frukta for å forpuppe seg i bakken.
Ei ho legg 2 til 10 egg om gangen og inntil 800 egg i løpet av livet. Utviklinga til vaksent individ avheng av temperaturen i omgivnadene. Egga klekk etter 2 til 20 døgn, larveutvikling tar 10 til 40 døgn, medan puppeperioden blir gjennomførte på 10 til 50 døgn. Appelsinflua kan ha 1 til 12 generasjonar per år. I Sør-Europa tar det ca. 3 månader for arten å gjennomføra livssyklus.
Skadebilde
Appelsinflue blir rekna på verdsbasis som eit av dei mest ødeleggande skadedyra på fruktavlinger. Sjølv om larvar stadig blir importerte til Noreg, utgjer arten ingen trussel for norske fruktdyrkarar sidan han ikkje kan etablera seg.
Det er ikkje farleg å eta importert frukt som er angripen av appelsinfluelarver. Larva vil ofte vera døde på grunn av kjølelagring, og levande larver vil drepast i magen og tarmen vår.
Ofte vil berre ein liten del av frukta vera skadd. Etter å ha skjært bort den angripne, rotnande delen kan resten av frukta etast. Ved egglegging kan ein sopp trenga inn og gjera delar av frukta svart. I overflata av frukta kan ein sjå små hol etter ferdigvokste larver som har gnaget seg ut.
